Аўтар Дыса Павел, вучань XI “В” класа
Як пра дасягненні і заслугі большасці людзей пачынаюць успамінаць пасля іх смерці, так і пра прыгажосць, багацце мовы кажуць, калі яна становіцца мёртвай.
Ці можаце вы сабе ўявіць сапраўднага італьянца, расіяніна, кітайца, якія не ведаюць роднай мовы? Як бы штучна гэта выглядала, калі б немец па загадзе напісаць трохі пра сваю краіну, пра яе традыцыі, пра сябе самога, зрабіў бы гэта на французскай мове. Або калі б вы спыталі ўкраінца, якіх народных паэтаў ён ведае і атрымалі б ў адказ Маякоўскага. Няўжо яны не жадаюць карыстацца сваёй роднай мовай, няўжо ім сорамна за яе? Ці яны зусім не знаёмыя з роднай культурай, не валодаюць мовай краіны, у якой нарадзіліся, вучыліся, сталелі і жывуць дагэтуль? Аднак мне здаецца, вы не сустрэнеце такіх асоб за мяжой.
Дык а што ж тады з беларусамі? Мы не сапраўдныя грамадзяне сваёй краіны, або, маючы свабоду выбару мовы, мы жадаем чагосьці незвычайнага, чужога? Мабыць, тут варта спыніць гэтыя разважанні і вызначыць, якую ролю адыгрывае наша нацыянальная, беларуская мова.
Роля мовы складаецца ў стварэнні ладу мыслення і карціны ўспрымання свету чалавека. Нездарма, адной з прыкмет дзяржавы з’яўляецца адзіная мова. Калі дзве суседнія народнасці гавораць на адной мове, то яны пачынаюць падобна думаць. Размаўляючы на іншай мове, змяняючы вобраз мыслення, мы прымыкаем да іншай культуры. Ці застаёмся мы пасля гэтага проста суседзямі або губляем сваю непаўторную сістэму поглядаў, сваю асаблівасць і раствараемся, як лыжка цукру ў шклянцы вады? Родная мова не дае табе згубіцца. Як палярная зорка, дзе б ты ні знаходзіўся, яна пакажа табе шлях. Мова распавядзе табе, хто ты ёсць, кім былі твае продкі, хто хадзіў 200-300 гадоў таму па гэтай зямлі.
У выпадку страты здольнасці бачыць свет табе застаецца толькі слухаць яго. Калі ты чуеш, што гучыць твая родная мова, то разумееш: гэта мой дом, я ведаю, дзе я.
Мова дае нам голас – сродак, які дазваляе заявіць пра сябе ў гэтым свеце. Першыя словы ў космасе прагучалі на рускай мове, і гэта ўжо гісторыя. Можа, аднойчы, дасягнуўшы поспеху, здзейсніўшы адкрыццё, ты апынешся за трыбунай, збіраючыся выступіць з прамовай. Я жадаю, каб у гэты момант ты на хвіліну спыніўся і паразважаў, носьбітам якой мовы ты прагнеш быць пачутым і ўвекавечаным у маштабах усяго чалавецтва?